Tempo en ritme zijn twee verschillende begrippen, maar hebben wel met elkaar te maken. Ritme is een patroon van accenten. Herhaling is daarbij essentieel. En het tempo bepaalt vervolgens hoe snel dat ritme klinkt. Dit wordt vaak uitgedrukt in beats per minute (bpm). 60 bpm betekent dus dat er 60 beats in een minuut passen, ofwel: één puls is gelijk aan één seconde. Ballads zijn vaak in een tempo rond die 60 bpm De meeste pop en hip hip is tussen de 90 en de 120 bpm. Dance is meestal sneller. Maar het tempo kan ook langzamer dan 60 bpm zijn. Zelfs langzamer dan 1 bpm…
De Amerikaanse experimentele componist John Cage schreef in 1987 de compositie ‘As Slow as Possible’ (ASLSP). Boven de bladmuziek staat geen bpm cijfer. Ook geen Italiaanse tempo aanduiding (zoals gebruikelijk in klassieke muziek.) Enkel staat er de aanwijzing dat het muziekstuk ‘zo langzaam als mogelijk uitgevoerd moet worden’. Dat is natuurlijk een ruim begrip en zo wordt dat ook opgevat.
In de Sankt-Burchardi Church in Halberstadt, in Duitsland, speelt een geprogrammeerd orgel deze compositie vandaag af. Nu, op dit moment. Morgen is de uitvoering nog steeds bezig. Overmorgen ook. Volgende week is het nog steeds niet afgelopen, volgende maand ook niet. Nee, deze uitvoering duurt maar liefst 639 jaar (!) Pas in het jaar 2640 zal de uitvoering eindelijk eindigen. Er werd gekozen voor een uitvoering van 639 jaar, omdat de kerk in het jaar 2000 precies 639 jaar oud was. Uiteindelijk is de start een jaar uitgesteld omdat de voorbereidingen ingewikkelder bleken dan gedacht. Maar ach, op een totale lengte van 639 jaar maakt dat verschil weinig uit…
Op wikipedia staat meer informatie over ‘As Slow as Possible’. Je kan daar een geluidsfragment afspelen om te horen hoe het orgel klinkt. Ook staat er een lijst online waarin precies staat wanneer er een toon verandert. De laatste keer dat dat gebeurde was op 5 september 2020. Heel bijzonder, want daarvoor had er 7 jaar lang (!) geen verandering plaats gevonden. De eerstvolgende keer dat er iets gaat veranderen is op 5 februari 2022. Zet die datum vast in je agenda. Een mooi voorbeeld van de relativiteit van een tempo.